De BOM is geplaatst

Je kan er heel druk mee zijn, het zoeken naar en het organiseren van ontspanning.
Het lijkt erop dat ontspanning verschoven is van een staat van ‘zijn’ naar een staat van ‘doen’.
Er wordt een Bewust Ontspannings Moment geplaatst in de agenda. Een bewust moment om iets te doen wat het label ontspanning heeft. Want ontspanning is belangrijk.
Maar wat als een BOM tegenwoordig een van de oorzaken is van burn-out? Hoe voorkom je dat?

Van ‘zijn’ in het moment naar ‘doen’ in het moment

Onze relatie tot ontspanning is de laatste tijd veranderd.
Was ontspanning eerst lekker niks doen, wat rondlummelen, urenlang bezig zijn met een hobby, eindeloos kletsen met vriendinnen, uitgebreid tafelen, zonder tijdsbesef de dag doorkomen, gewoon iets uit proberen of iets doen omdat het in je opkomt of goed voelt…….. het zijn in het moment.

Tegenwoordig is ontspanning veelal gebonden aan tijd, aan een activiteit, aan een afspraak.
Als je een dag of een week hard hebt gewerkt heb je een yoga-afspraak, een sport-afspraak, een eet-afspraak, een festival-afspraak, een strand-afspraak, een bioscoop-afspraak, een afspraak met jezelf om nu eindelijk datgene te doen wat blijft liggen, je dagelijkse mindfullness-oefening ……. het doen in het moment.

En is deze verandering een probleem?

Ja, ik denk het wel. En ik leg je uit waarom.

Ontspanning is inderdaad belangrijk.
Tijdens ontspanning treedt herstel op van processen in je lichaam. Je lichaam wordt onder invloed van het hormonale stelsel weer teruggeschakeld naar de stand ‘normaal’ (de herstelmodus; stand: alles is veilig).
Het gevoel wat je daarna hebt is het gevoel van vitaliteit, blijheid, voldoening. En ondertussen is je lichaam aan het werk om weefsels te herstellen, wonden te genezen, spijs te verteren, alles op een ontspannen manier.

Als het stress-systeem (de verbruiksmodus; stand: overleven) aan blijft staan – want we moeten ook nog ontspannen – dan ontspannen we niet echt.
Veel mensen “staan niet meer uit”, zoals ik dat noem.
Wie is er in de huidige tijd niet in een vrijwel continue toestand van alertheid door alle prikkels die we opnemen?
In deze toestand van alertheid stromen adrenaline, noradrenaline, cortisol door ons bloed en onze bijnieren hebben de taak om deze stoffen te blijven aanmaken. Want ons aloude stress-systeem dat er is om ons te beschermen en ons te laten vluchten, vechten of verstarren bij acuut fysiek gevaar, is nog steeds hetzelfde en reageert nu op psychische stress. Het blijft aan staan, want het gevaar komt van een deadline, van “ik kan niet afzeggen”, “als ik dit niet doe, dan ….”, “ik moet bijblijven”, “ik moet aardig en vriendelijk zijn”, “ik moet niet zeuren”, “ik moet vanavond echt naar yoga, want ….”.
En ook het kijken naar schermen is een actieve bezigheid. Er worden prikkels geabsorbeerd in een verstarde fysieke toestand, waardoor stresshormonen worden aangemaakt. Soms zelfs in grote hoeveelheden als het een spannende actiefilm betreft, een snelle game of een akelig nieuwsbericht .Of als je bezig bent met intensief computerwerk.
En wat te denken van (de druk van) Instagram, Facebook, Twitter, WhatsApp. Allemaal signalen waardoor je ‘aan staat’.

Alleen op het moment dat de stresshormonen verlagen en uit het bloed verdwijnen kunnen we overstappen van een gesteldheid waarin we alles georganiseerd en bij proberen te houden naar een gesteldheid waarbij er innerlijke rust voelbaar is. M.a.w., van een gesteldheid waarbij het lichaam de status quo probeert te handhaven (modus: overleven) naar een gesteldheid waarbij het lichaam weer opbouwt en herstelt (modus: leven).

Als je “aan blijft staan” en er geen echte ontspanning is, dan ….

……. ga je schijnbeloningen zoeken. Schijnbeloningen zoals snacken, die heerlijke reep chocolade of zak drop, een extra glaasje wijn/bier om te ontspannen, een extra vakantieweekend, een paar nieuwe schoenen of die mooie jurk die je al een paar weken geleden had zien hangen, nog een nieuwe game voor de kick van spanning en sensatie enz.;

……. blijft de stresshormonenspiegel hoog in jouw lichaam en slaap je slechter. Je kunt niet in slaap komen, slaapt niet meer door of je bent rond 5 uur klaarwakker, of alle drie tegelijk;

……. ben je niet tevreden. Niet met jezelf, niet met hoe het gaat. En in plaats van echt ontspannen, ga je nog iets ontspannends doen. Want ‘wie hard werkt, moet veel leuke dingen doen’;

……. ben je onrustig. Is het lastig(er) om je te concentreren, is je focus strak gericht op hoe het moet en wat er belangrijk is en kun je je niet meer voorstellen hoe het is om ontspannen te zijn;

……. ga je maar door. Want je voelt je verantwoordelijk, je bent loyaal en toegewijd, het moet goed, en je past je aan;

……. ben je snel overspannen en op weg naar burn-out.

Wie hard werkt moet hard uitrusten

Als je je bewust bent van dit systeem, dan ontdek je dat ‘wie hard werkt ook hard moet uitrusten’.
Echt uitrusten. Herstellen. En omdat we nog steeds zo in elkaar zitten als duizenden jaren geleden betekent dat jouw fysieke systeem de gelegenheid geven om te herstellen.

En omdat ik dan steeds op dit punt de vraag krijg “wat kan ik dan doen”, geef ik je hier alvast een belangrijke tip: slapen. Veel slapen. En op vaste tijden naar bed en opstaan.
Want tijdens de slaap treden herstelprocessen in werking. Te weinig of slechte slaap betekent (te) weinig herstel.
Het kan zijn dat je hoofdpijn krijgt als je meer of beter gaat slapen. Dat je duf wordt. Dat je je nu pas echt moe voelt. Weet dan, dat het dus 2 voor 12 was. Ga door en slaap voldoende, beweeg rustig (even niet spinnen of trainen voor de halve marathon), eet gezond en drink goed.
En al snel komt de vitaliteit, de blijheid en de voldoening terug in jouw lijf. En je hoofd wordt weer helder waardoor creatieve gedachten zomaar oppiepen.
Want zo werkt het hormonale systeem.
En dan gaan de dingen die je wil en moet doen veel soepeler.

Okay, nog een tip: wat is voor jou echt ontspannend?
Dat kan heel verschillend zijn. We hebben allemaal zo onze eigen behoeften en drijfveren.
Wat wil je, wat voelt goed? Geef het prioriteit.
Als jij lekker in je vel zit, dan worden anderen daar ook blij van :-).
En dan wordt een Bewust Ontspannings Moment ook een herstelmoment in de breedst mogelijke zin van het woord.

Slaap lekker vanavond en veel plezier de komende tijd!