Bloemen van de supermarkt

Het had flink gewaaid gisteren. Op het stoepje voor ons huis lagen afgerukte takken, dorre bladeren, een plastic zakje en wat losse rommel. Het was vroeg in de ochtend en nog niet zo warm. Ik had de veger gepakt en was aan het vegen toen twee twintigers langs liepen en ik een flard van een gesprek opving. “…. zo zwaar voor mijn oma en ik had een bos bloemen voor haar meegenomen.” 

De ander zei “…dat is lief van jou”. 

Waarop de eerste vervolgde “….nou ja, ze was er niet bepaald blij mee. Ze zei “maar dit zijn bloemen van de supermarkt! …. en toen zette ze de bos zonder water in de gootsteen….” 

Ik stopte even met vegen en keek die twee na terwijl ze verder liepen. Hun sneakers maakten geen geluid op de klinkertjes van de straat en ze liepen zwijgzaam verder met hun armen om elkaar heen geslagen.

Mijn eerste gedachte was dat ik meeleefde met de kleinzoon die zijn lieve gebaar naar zijn oma toe, niet gewaardeerd zag. En ook bedacht ik me dat, wat een dierbaar moment voor beiden had kunnen zijn, door de reactie van oma heel anders had uitgepakt. 

En ik begreep waar de crux zat. Niet bij de actie van de kleinzoon. Het zat in de reactie van oma.

Stressgedrag heeft voor de persoon zelf altijd een goede reden die voorspelbaar is als je het systeem kent.

Stressgedrag (als je weet waarop te letten:-) vertelt ons heel veel over o.a. karaktereigenschappen, dominante perceptie en behoeften en zelfs over de wijze waarop de ander graag wil worden benaderd. 

De focus van oma op dat ene ding dat nog niet goed is/jammer is/anders had gemoeten, in dit geval dat het supermarktbloemen waren, en de toon waarop het werd gezegd (vanuit de ondertoon: ben het met me eens, als je bloemen koopt dan geen supermarktbloemen), relateert aan het persoonlijkheidstype in ons dat sterke overtuigingen heeft en vanuit vaste waarden en normen de wereld in kijkt. 

Van daaruit vertel je jouw mening, ben je toegewijd, opmerkzaam en gewetensvol en wil je graag erkenning. Erkenning voor alle toewijding en voor de opinies en conclusies die gestoeld zijn op die vaste normen en waarden.

Als de situatie zich voordoet waarbij de ander iets doet of zegt dat niet in lijn is met de normen en waarden waar aan vastgehouden wordt, dan krijgt de ander dat te horen. Want vertrouwen, normen en waarden staan op het spel en angst komt om de hoek kijken. 

De ondertoon is dan in de trend van ‘Je bent het toch wel met me eens? Sta jij wel aan mijn kant? Kan ik je vertrouwen? Moet ik je overtuigen?’

En dat uit zich in zinnen als:

• “Je bent het toch met me eens dat ….”
• “Ik neem aan dat je ook wel snapt dat …”
• “Maar dit zijn bloemen van de supermarkt!”
• “En of ik het heb afgemaakt. Dat spreekt toch voor zich of niet soms.”
• “Hoe kun je dat nu nog niet in de gaten hebben?”

Allemaal zinnen in de setting ‘ik ben okay en jij bent pas okay als je perfect bent voor mij en het met me eens bent’. 

Oftewel: ik ben weer gerust als jij antwoordt met ‘ja’ of me gelijk geeft, want dan hoef ik me niet meer af te vragen of ik jou of de situatie wel kan vertrouwen. Deze vorm van communicatie is vanuit licht stressgedrag in termen van communicatiewetenschap. 

En het is de eerste stap op het pad naar zwaarder stressgedrag als blijkt dat er geen bevredigend antwoord komt. 

Dan volgt gevalideerd voorspelbaar de PREEK. Dit is het uiterste redmiddel om afspraken veilig te stellen, vertrouwen te herstellen en normen en waarden zeker te stellen. Het is helaas alleen niet effectief om de ander te bereiken. Laat staan te motiveren. 

Want op het moment dat we geconfronteerd worden met stressgedrag is de kans levensgroot dat ons eigen dominante stress-systeem wordt getriggerd en we ons van daaruit gaan uiten. Zoals bij de kleinzoon die met een teneergeslagen toon zijn teleurstelling uitsprak en zijn schouders liet hangen. 

Hoe bereik je elkaar en hoe motiveer je elkaar; in de privé-setting en op het werk?

Met afstemming op wat past bij de ander en waar de ander wel naar kan luisteren.

Wat ik opmerk in de coachingssessies en teamtrainingen die ik geef is dat mensen de neiging hebben om in zo’n situatie zoals de kleinzoon naar zijn oma, in de modus te schieten van ‘laat maar’, waardoor de communicatie stopt en het gesprek blijft hangen. Of dat men zich gaat verdedigen als er vanuit mening of overtuiging wordt gecommuniceerd. En dat de ervaring is dat dat allebei niet werkt, maar dat men niet weet wat dan wel werkt om weer in een plezierig gesprek te belanden.

In de PCM-trainingen die mijn collega’s en ik wereldwijd verzorgen geven we inzichten, kennis en praktische handvatten om stressgedrag en miscommunicatie te begrijpen en te tackelen. Bij jezelf en bij de ander.

De tip die ik je alvast geef in het geval je in een situatie bent waarin meningen doorgedrukt worden: stel de ander een vraag waarin je aangeeft (zonder te veinzen) te willen begrijpen waarom iets voor de ander belangrijk is. Of wat de goede reden is dat de ander ergens specifiek de nadruk op legt. Als het kan, waardeer de ander voor de loyaliteit en het commitment dat is getoond. 

Zo nodig je de ander uit om uit stress te komen en weer open te staan voor jouw opvatting en jouw behoefte. Het is even een kleine omweg en juist dat helpt om weer lekker samen te werken of om verder een plezierig gesprek te hebben.

Hoe zou het gesprek vervolgd zijn als de kleinzoon had geantwoord “Ja, dat klopt oma. Had je liever andere bloemen gekregen?” 

Hoe zou het zijn geweest als oma had gezegd “Dank je wel dat je de moeite hebt genomen om iets voor me mee te nemen. Wat attent van jou.” Het zou zo maar kunnen dat ze dan een grote glimlach had gezien op het gezicht van haar kleinzoon en dat twee liefhebbende ogen haar hadden aangekeken.